Begroting 2022

Op 1 november vond het laatste begrotingsdebat van deze raadsperiode plaats. De begroting 2022-2026 is ‘beleidsarm’. Dat wil zeggen dat er geen geld wordt uitgegeven voor nieuw beleid, omdat de financiële positie van de gemeente zich daar niet voor leent. De kosten van de jeugdzorg en de wmo zijn opgelopen, ook corona heeft erin gehakt en het Rijk komt nog steeds met te weinig geld over de brug. De opbrengsten van de verkoop van Eneco brengen hier geen verandering in, want die zijn eenmalig en niet structureel.

Daarom zijn er door de verschillende partijen geen grote voorstellen ingediend waar veel geld mee gemoeid is. Belangrijke discussieonderwerpen waren natuurlijk wel zoals altijd: betaalbaar wonen, werk en inkomen, het behoud van voorzieningen in de wijken en de verduurzaming van onze huizen.

De PvdA heeft zeven moties ingediend (zie hieronder), waarvan er drie zijn aangenomen. Maar dat zijn niet de minste: ze gaan over een pilot met basisbanen, een plan van aanpak tegen energie-armoede en een proef met samenwoning zonder korting op je uitkering (coulant toepassen van de kostendelersnorm). Moties over het verkorten van wachtlijsten voor sociale woningen, energievouchers, meegroeiend cultuurbudget en biebs op scholen haalden het niet, maar met de biebs gaan we opnieuw aan de slag als we de Lokale Educatieve Agenda binnenkort gaan bespreken. En we kregen van wethouder Paalvast de toezegging dat gekeken gaat worden of en hoe we, bij een herziening van onze begrotingssystematiek in het voorjaar, het cultuurbudget kunnen laten meegroeien met het inwoneraantal.

Al met al kijken we terug op een leuk, bij tijd en wijle knetterend en ook succesvol begrotingsdebat. Als je dingen zegt die ertoe doen, word je veel geïnterrumpeerd, en dat was bij ons natuurlijk het geval, waardoor de PvdA bijna een half uur aan het woord was. Daardoor kon onze fractievoorzitter Margot Kraneveldt onze standpunten goed over het voetlicht brengen en ook de verschillen met bijvoorbeeld de VVD en LHN duidelijk maken. De spreektekst van Margot kunt u onder de foto lezen.

Ingediende moties door de PvdA:

• Motie 2111-10 – De Bibliotheek op school – ingetrokken
• Motie 2111-11 – Voor iedereen een warme winter – verworpen (2 voor – 34 tegen)
  
• Motie 2111-12A – Basisbanen bieden kansen voor mens én stad – aangenomen (unaniem)
  
• Motie 2111-13 – Proactieve aanpak energiearmoede – aangenomen (20 voor, 16 tegen)
  
• Motie 2111-14 – Ambitie wachtlijsten sociale woning verkorten – verworpen (14 voor, 22 tegen)
  
• Motie 2111-15A – Meer maatwerk bij kostendelersnorm – aangenomen (27 voor, 9 tegen)
  
• Motie 2111-16 – Cultuurbesteding per inwoner minimaal gelijk – ingetrokken

Spreektekst Begroting 2022

Datum: Maandag 1 november 2021
Woordvoerder: Margot Kraneveldt
Gesproken woord geldt

Dankuwel voorzitter.

Net als 2020 is 2021 een bewogen jaar. De coronapandemie is nog niet voorbij, en er is alweer een nieuwe besmettingsgolf. We hebben nog steeds geen nieuwe regering, waardoor besluiten die voor gemeenten en dus ook voor Zoetermeer belangrijk zijn, niet genomen worden.

We zitten financieel in zwaar weer vanwege de opgelopen kosten voor de jeugdzorg en de wmo en natuurlijk vanwege corona, maar het Rijk komt nog onvoldoende met geld over de brug. Dat maakt het er voor ons niet makkelijker op om de besluiten te nemen die we zouden wíllen nemen om Zoetermeer er weer bovenop te helpen en onze problemen op te lossen.

Dat wil niet zeggen dat we bij de pakken neer moeten gaan zitten.
De PvdA is de partij van de vooruitgang, en is altijd positief gestemd over de toekomst. Samen moeten we de schouders eronder zetten, onder regie van een sterke en sociale lokale overheid, die doorpakt op met name de grote dossiers als wonen en armoedebestrijding, gelijke kansen en duurzaamheid.
Gelukkig zien we veel solidariteit in onze stad. Mensen kijken om naar elkaar. Maar de verdeeldheid, ook over het virus, neemt zienderogen toe. Dit vraagt een rol van de politiek die omkijkt naar de mensen die onze hulp het hardst nodig hebben en een overheid die perspectief blijft bieden.

Het is natuurlijk fijn dat we een financiële buffer hebben door de verkoop van Eneco. We hebben met het college al een aantal keren gediscussieerd over de besteding daarvan. Wij zijn zeer benieuwd met welke raadsvoorstellen dit college nog gaat komen.

De PvdA heeft tot twee keer toe de inwoners van Zoetermeer gevraagd wat zij ervan vinden. Sparen voor later vinden zij belangrijk, maar ook dat het tijd wordt om te investeren in de mensen die onze stad maken. Naast de Enecogelden en het miljoen dat de coalitie in het voorjaar vrijmaakte is het ons opgevallen dat onze stad in vergelijking met andere steden weinig leent. We hebben dus genoeg mogelijkheden om op een verantwoorde manier te investeren, in duurzaamheid, armoedebeleid, wonen en het behoud van voorzieningen in de wijken.

En precies bij die vier onderwerpen zijn wij teleurgesteld in wat het college in de afgelopen vier jaar heeft gedaan. Er zijn weliswaar vele miljoenen uitgetrokken voor acute hulp in 2020 en 2021, wat hard nodig was, maar wij missen oplossingen en met name investeringen vanwege de behoefte aan betaalbare woningen, de verduurzaming van onze huizen en behoud van onze voorzieningen.
Dit college heeft uitstel tot kunst verheven de afgelopen jaren. Teveel werd verdaagd, vertraagd, vooruit- of afgeschoven of ingetrokken. Inkakken in plaats van doorpakken, zo leek het wel.
Een startnotitie voor een opzet voor een aanzet voor een visie, maar wel eerst een pilot zonder einddatum. Dat schiet natuurlijk niet op.

2,5 Jaar geleden is het college de bezuinigingsoperatie Ombuigen en Vernieuwen gestart. We hebben eigenlijk geen goed beeld wat er daarvan nu wel en niet is gerealiseerd. Op het sociale vlak heeft de PvdA destijds andere keuzes voorgesteld dan die van het college, onder meer op armoedebeleid en het behoud van voorzieningen. Met betrekking tot dat laatste zien we onrust ontstaan, zie het sluiten van De Vlieger of de wijkbiebs bijvoorbeeld. Juist laagdrempelige locaties in de wijken die zo belangrijk zijn om eenzaamheid te bestrijden en ontmoeting tussen mensen mogelijk te maken, worden gesloten. Of niet eens geopend, zoals de Huizen van de Wijk. Het creëren van de Biebs op school is gestopt. Daar dienen wij opnieuw een motie voor in, omdat ons dat zeer aan het hart gaat.

Sociale afbraak bevordert de sociale cohesie in de stad niet. Het wijkgerichte werken bijvoorbeeld heeft na bijna 4 jaar nog steeds niet geresulteerd in een concreet raadsvoorstel met kaders en budgetten waar wij wat van kunnen vinden. Daar balen wij van. Ontwijkgericht werken noemen wij dat. De PvdA is op Zomertour door de wijken geweest, en wat blijkt? Dat inwoners ondersteuning en ontmoeting in hun wijk enorm belangrijk vinden en zich vooral druk maken over de kleine dingetjes, dichtbij huis.

Juist nu, en zeker met de lessen van corona, is het dus nodig om structureel te investeren in werk voor iedereen, mensen in armoede nog beter te helpen, meer betaalbare woningen te bouwen, inwoners te helpen bij de verduurzaming van hun huizen én
zorg, ondersteuning en ontmoeting in de wijken te versterken.

Werk voor iedereen
Iedereen heeft recht op goed werk. Naast inkomen zorgt de zekerheid van een baan voor sociale contacten, maar ook voor eigenwaarde. Juist in Nederland is wat je doet ook zo belangrijk voor wie je bent. Werk is zo veel meer dan inkomen alleen. Een werkgelegenheidsoffensief om mensen aan het werk te helpen én houden, is nodig. Vandaag doen wij alvast enkele voorstellen.

• Er is veel maatschappelijk werk dat in onze stad kan worden gedaan, zoals hulp op scholen, (sport)parkbeheerders, wijkconciërges, et cetera. Juist daar kunnen we mensen uit de bijstand en aan het werk helpen. De PvdA wil dat het college gaat kijken of basisbanen daarvoor een oplossing kunnen zijn. Wij dienen daarom een motie in om met een plan te komen.
• Veel mensen verliezen hun werk terwijl er in de zorg, het onderwijs en bij de politie grote personeelstekorten zijn. Mensen moeten actief ondersteund worden om zo laagdrempelig en makkelijk mogelijk in deze sectoren aan het werk te kunnen. Wij dringen er bij het college op aan om hierop nog meer inzet te plegen.

Mensen in armoede beter helpen
Eerlijk werk voor een fatsoenlijk loon is een kernwaarde van de sociaaldemocratie. En als je geen werk hebt, en aangewezen bent op een uitkering, moet je daarvan kunnen rondkomen, ook al is het nooit een vetpot. En wil je in ieder geval met respect behandeld worden, en niet met gestold wantrouwen van een overheid die bij het minste of geringste foutje boetes geeft en je uitkering terugvordert. We hebben bij de kinderopvangtoeslagaffaire gezien tot welke ellende de ingebakken hardvochtigheid van het systeem kan leiden.

De PvdA heeft met succes in juni een motie ingediend zodat een bijstandsgerechtigde 1200 euro giften mag krijgen zonder korting op de uitkering. Het college heeft dit voortvarend en met terugwerkende kracht uitgevoerd en dat verdient een compliment. Dat smaakt naar meer. Wij dienen een motie in met het verzoek om net als in Tilburg een proef te doen met samenwoning door bijstandsgerechtigden zonder te korten op hun uitkering. Een gemeente heeft die beleidsvrijheid, wij vragen aan het college deze toe te passen en in schrijnende gevallen coulance toe te passen.

Wonen
Wonen is een grondrecht, maar Zoetermeer slaagt er in het geheel niet in hier mensen een eerlijke kans te bieden. Inkomen is steeds meer bepalend of je een plek kan vinden in onze stad, de VVD noemt sommige doelgroepen zelfs ‘arm’ en ‘dom’ en wil ze liever niet in de stad hebben, maar zelfs voor mensen met een baan en prima inkomen is het inmiddels niet meer te doen. Ook voor hen willen wij opkomen.

Toch zet het college niet in op het meer bouwen van sociale woningen. Het begrip ‘betaalbaar’ wordt opgerekt zodat er ook middenhuur onder valt en er dus vooral niet sociaal gebouwd hoeft te worden als het even kan. Althans, het liefst zo min mogelijk. Het college aarzelt met het maken van goede afspraken met bouwers en projectontwikkelaars over huurprijzen, vloeroppervlak en instandhoudingstermijn. In de Omgevingsvisie staan een aantal passages die niet bepaald gunstig zijn voor mensen die een betaalbare woning zoeken en nu jarenlang buiten de boot vallen. De PvdA maakt zich hier al een hele tijd druk over en het roer moet om.

Daarnaast blijven de wachttijden voor een sociale woning maar oplopen en dit college verzuimt om in de Omgevingsvisie Zoetermeer 2040 hieromtrent ambities op te nemen. Wij vragen via een motie om dat wel te doen, en gelukkig gaan we binnenkort praten over het tussenakkoord over de regionale de woningmarktafspraken.

Verduurzaming
Graag geven we aan onze kinderen een planeet door die schoon, groen en leefbaar is. Klimaatbeleid is geen geldverkwistende linkse hobby van naïeve wereldverbeteraars, het is bittere noodzaak om te overleven. Dat betekent dat we moeten overstappen op schonere energiebronnen, energie moeten besparen, moeten investeren in maatregelen tegen extreme hitte, droogte en wateroverlast en zorgvuldig moeten omgaan met onze leefomgeving.

De verduurzaming van onze huizen is de grootste opgave waar we als stad voor staan. Nu zien we dat huishoudens met hogere inkomens hun huis en autobezit met subsidies kunnen verduurzamen, terwijl gezinnen met lage inkomens in hun tochtige woning met hoge energielasten achterblijven. Duurzaamheid en klimaat mogen nooit leiden tot een tweedeling tussen klimaatwinnaars en -verliezers. Als je rood staat, kun je niet groen doen. Wij dienen daarom twee moties in:

• We willen via de ZoetermeerPas eenmalig een energievoucher verstrekken aan mensen die door de hoge energieprijzen deze winter in de knel komen, en:
• Voor de langere termijn pleiten wij voor een integrale aanpak van Energie-armoede, waarbij we (ook preventief) de verbinding zoeken met armoedebeleid en schuldhulpverlening.

De PvdA hamert al jaren op ontzorging van inwoners en bedrijven, op goede informatievoorziening en een actieve rol van de gemeente als informatieverstrekker, subsidiegever, aanjager en verbinder van alle partijen die voor de energietransitie nodig zijn. We zijn voor een goedgevuld Duurzaamheidsfonds. Hiervoor kan een deel van de opbrengst van de Eneco-aandelen gebruikt worden.

De ontzorging van inwoners komt echter nauwelijks op gang. Het duurzaamheidsplatform is er nog niet, het revolverende duurzaamheidsfonds waarover we al jaren praten, is er nog niet. De visie op het Van Tuyllpark is er nog niet, het Plan voor de Plas van Poot is er nog niet. En de evaluatie van het beleid de afgelopen 4 jaar is er ook nog niet. Kan de wethouder garanderen dat dit snel komt en dat we nu echt meters gaan maken? Wij hebben de indruk dat de afdeling op het stadhuis die hierover gaat ernstig onderbemand is. Bij de Entree is er wel een grote projectorganisatie, waarom niet bij duurzaamheid?

Cultuur
Jaren geleden stond Zoetermeer in de culturele sector bekend als de stad waar de amateurs beter waren dan de professionals. Inmiddels is Zoetermeer deze reputatie kwijt. Dat is jammer, want Zoetermeer blinkt nog steeds uit op cultureel vlak met initiatieven zoals Zondag in het Park en internationaal bekende voorstellingen zoals Jeanne d’Arc van Storytellers. De culturele organisaties gaven ons in het voorjaar dan ook de opdracht mee: “Maak van cultuur een prioriteit”.

Kunst en cultuur hebben een aantal dingen nodig: Ruimte en geld. Zoetermeer geeft per inwoner 23 euro minder uit aan cultuur dan een gemiddelde gemeente. Dat is een grote stad als Zoetermeer onwaardig. Daarom diende de PvdA in mei de motie ‘Cultuurbudget per inwoner minimaal gelijk’ in. De coalitiepartijen besloten op het laatste moment hun steun terug te trekken vanwege toezegging 455 die dan wel vóór deze begrotingsbehandeling zou worden uitgewerkt. maar u snapt ‘m al: ook dat is vertraagd en verdaagd. Wachten op een uitwerking heeft lang genoeg geduurd. Onze kunst en cultuursector verdient meer. Daarom dienen wij deze motie opnieuw in iets aangepaste vorm in.

Voorzitter, dit is onze inzet voor de begroting dit jaar. Onze focus ligt op fatsoenlijk werk, betaalbaar wonen voor iedereen, investeringen in duurzaamheid, cultuur en de juiste hulp en ondersteuning in de wijken. Juist nu is een lokale overheid nodig die deze keuzes durft te maken en er is voor haar bewoners.

Tot slot nog twee dingen:

De PvdA wil opnieuw grote waardering uitspreken voor iedereen die Zoetermeer gezond en veilig en leefbaar houdt. En natuurlijk ook voor al die ambtenaren van de gemeente, van de ondersteuning hier op het stadhuis tot aan de uitvoerenden in de wijken, die zich elke keer hebben moeten aanpassen door corona en geweldig werk hebben verricht voor de stad in een bijzonder onzekere tijd.

Dit is het laatste begrotingsdebat voor de verkiezingen, waarbij we ook mogen stemmen voor of tegen het nieuwe afvalbeleid. Binnenkort gaan we de vraagstelling voor het referendum vaststellen. Dan kunnen we ook aan onze inwoners duidelijk maken wat onze inzet daarbij is. Voor de PvdA staat daarbij voorop dat we gaan kiezen voor een afvalsysteem waarbij de milieuwinst onder de streep het grootst is en afvalverwerking een basistaak van de gemeente blijft, waarvoor we met z’n allen belasting betalen. Diftar hoort daar wat ons betreft niet bij.

Straks zit hier een nieuwe raad, met ongetwijfeld veel bekende maar vast ook veel nieuwe gezichten. We gaan een intensieve fase van campagnevoeren in. De PvdA heeft er zin in en gaat de ideologische strijd met u graag aan. Voor fatsoenlijk werk en inkomen, voor betaalbaar wonen, voor leefbare en groene wijken, voor goed onderwijs en zorg dichtbij huis. Want Zoetermeer kan wel wat meer PvdA gebruiken!