Week 48: Samenspraak

Participatie staat in Zoetermeer hoog op de politieke agenda. Als ambitie staat in het collegeprogramma 2010-2014 ‘Samenwerken aan een toekomstgericht Zoetermeer’: “Wij luisteren naar de wensen van inwoners, bedrijven en instellingen en stemmen de besluitvorming waar mogelijk daarop af (participatie).”

Om wat meer energie en elan in te brengen noemen we participatie tegenwoordig Samenspraak, want participatie is een woord met een bijsmaak geworden, dat ook nogal eens tot een spraakverwarring leidt. We gebruiken de term participatie voor activering, vrijwilligerstaken, (mantel)zorg, scholing, re-integratie, inburgering en burgerschap. Ook wordt de vraag opgeroepen wie er eigenlijk participeert met wie. In deze tijd van terugtredende overheid en ‘eigen kracht’ van de burger is het veel passender om aan Samenspraak te doen.

Samenspraak is het door de gemeente (op meestal interactieve wijze) betrekken van ingezetenen en belanghebbenden bij de ontwikkeling van gemeentelijk beleid en projecten, in de vorm van informeren, raadplegen, adviseren of co-produceren (inclusief meebeslissen). Samenspraak is ook het ondersteunen en faciliteren door de gemeente van initiatieven die de samenleving zelf initieert, organiseert en uitvoert.

Samenspraak is dus niet hetzelfde als inspraak! Inspraak is verplicht volgens de wet en biedt aan ingezetenen en belanghebbenden de mogelijkheid om hun mening over beleidsvoornemens kenbaar te maken. Het palet aan toe te passen mogelijkheden bij samenspraak is veel breder dan alleen de openbare voorbereidingsprocedure. Samenspraak wordt in veel gevallen toegepast voorafgaand aan de wettelijke procedure van inspraak die het sluitstuk is van het gehele proces. Samenspraak doen we vrijwillig en in een vroeg stadium van plan- en beleidsontwikkeling, omdat het betere eindresultaten oplevert.

Wat willen we met de Samenspraak bereiken? Dat zijn heel verschillende doelen: de creativiteit uit de stad aanboren om een zo goed mogelijke inhoud te krijgen, wensen inventariseren, alternatieven laten aandragen, de kwaliteit van het beleid en plannen vergroten, beleid een nadere invulling geven, het draagvlak vergroten (door beleid met draagvlak te maken – in tegenstelling tot proberen beleid te ‘verkopen’), het proces versoepelen, consensus bereiken, de samenwerking met partners en betrokkenen verbeteren, besluitvaardigheid en het imago van de gemeente verbeteren.

Grote samenspraaktrajecten in de gemeente Zoetermeer zijn bijvoorbeeld de HOM, het Katwijkerlaantracé, de platanen in Seghwaert en de sociale huurwoningen aan de Plataanhout.

Dat samenspraak niet altijd goed gaat is een leerproces waar we nog steeds hard mee bezig zijn. Participatie is begin deze eeuw pas echt op gang gekomen, burgers worden steeds mondiger en de rol van de politici is sterk veranderd in de afgelopen tien jaar.

Raadsleden, wethouders, burgemeester en ambtenaren beschouwen samenspraak niet als instrumentarium, maar als onderdeel van onze organisatiecultuur, onderdeel van onze professionele houding en gedrag; het moet een plaats hebben in de haarvaten van de organisatie. Om samenspraak verder in de organisatie te verankeren is een verdiepingsslag noodzakelijk. Dat doen we met gerichte trainingen, maar ook door de kennis en ervaring die in de organisatie aanwezig is gemeentebreed en met de stad te delen en aan te scherpen bijvoorbeeld met de inzet van digitale middelen en daar innovatief in te zijn.

In de gemeente Zoetermeer gaat de samenspraak met de inwoners heel ver. De gemeente gaat verder dan het informeren of raadplegen van de inwoners. Daar waar het even kan krijgen de inwoners een adviserende rol, of is er zelfs sprake van een co-productie (het mogen meebeslissen).

Samenspraak is niet hetzelfde als je zin krijgen. Na het samenspraaktraject en de inspraakmogelijkeden besluiten de raadsleden wat volgens hen het beste is voor Zoetermeer als geheel.