Negen jaar geleden zat ik een jaar lang in een re-integratietraject. Hoewel ik aan het einde van dat traject destijds geen baan had gevonden heb ik er wel drie andere dingen aan overgehouden. In de eerste plaats kan ik bijna met mijn ogen dicht heel snel een verpakkingsstrip van een bundel folders losmaken. In de tweede plaats heb ik nog altijd fijn contact met een aantal oud-collega’s die daar toen ook als cliënt werkzaam waren. Omdat ik vanuit mijn opleiding handig ben met computers hielp ik destijds ook, tussen het reguliere werk door, in het zogeheten jobcentre. Ik hielp met het op de pc schrijven van brieven en mensen die digibeet waren geleerd hoe een pc überhaupt werkt. Ik vond het heel fijn om ze op die manier, in een voor velen nare periode in hun leven, toch hulp te kunnen bieden. Proberen er, ondanks alles, toch iets positiefs van te maken. En tot op de dag van vandaag kom ik met enige regelmaat mensen van toen nog tegen die mij vertellen hoe blij ze met mijn hulp waren. Tot slot heb ik er een karrenvracht aan levenservaring opgedaan. Ervaring die ik in deze eerste column wil omzetten in een aantal ideeën waarmee je mensen duurzaam uit de bijstand zou kunnen halen.

De eerste is, zorg er voor dat mensen die een baan zoeken zelf de regie in handen houden. Laat ze de eigenaar blijven van de situatie en begeleid ze daarbij. Op de dag dat ik deze column schrijf las ik dat mensen in Utrecht met een bijstandsuitkering worden gedwongen om te solliciteren bij de Primark en wanneer ze dat weigeren er een gesprek volgt waarom ze weigeren. Wat de reden daarvan is. Dan zijn ze niet meer de eigenaar van hun eigen problemen, neemt de sociale dienst de regie helemaal over en moet de werkzoekende zich in feite gaan verdedigen waarom hij of zij niet meegaat in de oplossing die buiten diegene om is ontwikkeld. Er is niets zo denigrerend voor een mens als dit. Je bevind je al in een kwetsbaar moment in je leven en dan moet je jezelf ook nog eens gaan verdedigen ten opzichte van degenen waarvan je afhankelijk bent. Draai het om is mijn oproep. Zorg ervoor dat mensen zelf hun eigen regie behouden, ondersteun ze en kom samen tot een integraal Plan van Aanpak waarmee mensen zo snel mogelijk kunnen werken aan hun financiële onafhankelijkheid.

Vervolgens, de inhoud van zo’n Plan van Aanpak. Zoek naar maatwerk. Voor mensen die tegen de leeftijd aan zitten waarop ze bijna hun AOW krijgen is een tijdelijke baan voldoende om die periode te overbruggen. Voor jongere mensen is het belangrijk om een kickstart te geven aan hun carrière. Er voor zorgen dat ze niet alleen de bijstand uitgaan maar ook geen terugval gaan krijgen na één of twee jaar. Ga gezamenlijk kijken of er sectoren zijn waar iemand een goede baan kan vinden die aansluit bij diens interesses, competenties, kennis en ervaring. Biedt begeleiding bij het vinden van een opleiding die daarvoor nodig is. Kijk daarbij ook naar de financieringsmogelijkheden die nodig zijn. Zorg er voor dat iemand in de tussentijd een goede baan krijgt, liefst in dezelfde sector als waar iemand een studie voor gaat volgen, met de zekerheid dat iemand voor een langere periode een vast inkomen heeft om zo goed een opleiding te kunnen volgen. Zonder zorgen of er morgen wel brood op de plank ligt. Of iemand heeft wel de goede opleiding maar er moet nog gezocht worden naar een plek om voldoende werkervaring op te gaan doen.

Werkgevers hebben bij dit alles een cruciale rol. De verantwoordelijkheid voor het vinden van een baan hoort niet enkel te liggen bij de werkzoekende, ook de werkgevers zijn er verantwoordelijk voor dat mensen toegang hebben tot goede banen die fundamenteel zijn voor iemands bestaanszekerheid. Dat mensen een opleiding kunnen volgen en stage kunnen lopen met de zekerheid dat ze aan het einde van een traject aan de slag kunnen gaan voor een goed loon en goede arbeidsvoorwaarden.

Staar jezelf niet blind op enkel en alleen cijfers die aangeven dat het aantal mensen in de bijstand nu aan het dalen is. Zorg er voor dat mensen blijvend uit de bijstand raken. Zodat de zekerheid waarvan dan de basis al bij de sociale dienst wordt gelegd duurzaam is en iemand daarmee een toekomst met minder zorgen tegemoet kan gaan.

Oorspronkelijk bericht: Mensen duurzaam uit de bijstand, dd 14 juni 2019