Eerste termijn begrotingsdebat 2021

Afgelopen maandag vond het eerste digitale begrotingsdebat plaats. Liever hadden we het debat in het Stadhuis gevoerd, maar vanwege de coronamaatregelen kon dat helaas niet.
Het begrotingsdebat zelf was mede daardoor niet ‘knetterend’ te noemen. Het is een beleidsarme begroting vanwege de bezuinigingen voor het sociaal domein én corona, maar daarnaast is het digitaal interrumperen een stuk minder leuk en moeilijker dan in de raadzaal.

Toch willen we u de mening van de PvdA Zoetermeer over de begroting voor Zoetermeer voor komend jaar niet onthouden.

Woordvoerder: Margot Kraneveldt (gesproken woord geldt)
2 november 2020

Voorzitter,

Het vaststellen van de begroting van Zoetermeer lijkt, nu we midden in een crisis zitten waarvan het einde nog niet in zicht is, wel onbegonnen werk. Want wat de sociale en economische gevolgen van de coronapandemie betekenen voor de gemeentelijke financiële positie, is zeer onzeker.
Begroten is echter altijd gebaseerd op een mix van feiten, aannames en risico’s. Dat is nu niet anders. Juist in crisistijd moeten we degelijk en slim blijven begroten. Prioriteiten bepalen en kaders stellen én blijven bijstellen.

De PvdA begrijpt dat er door ons als raadsfracties weinig nieuw structureel beleid kan worden voorgesteld. Maar dat doen we alleen op basis van wederkerigheid. Het kan niet zo zijn dat ons gezegd wordt dat er nu niets mogelijk is, maar dat het college het komende jaar toch zelf weer nieuw beleid gaat voeren en geld gaat uitgeven aan nieuwe zaken. Wij willen dat ook het college behalve de noodzakelijke en al geplande zaken geen nieuwe dingen meer verzint, totdat we weer perspectief hebben en e.e.a. eerst in de raad kunnen bespreken.

De PvdA is onaangenaam verrast dat het college pas bij de Perspectiefnota met het afwegingskader voor de Enecogelden komt. Maar wel al aangeeft dat plannen om er iets van uit te geven, zullen worden beoordeeld op hun bijdrage aan ‘Zoetermeer 2040’. Dat afwegingskader had er nu al moeten zijn, en we zouden ook nu al moeten kunnen praten over de vraag of de gelden alleen gebruikt mogen worden als ze bijdragen aan ‘Zoetermeer 2040’, of ook aan andere zaken. Maar wat ‘Zoetermeer 2040’ moet worden, hebben we nota bene nog helemaal niet vastgesteld.
Wij dienen daarom een motie in om eerst het afwegingskader vast te stellen, voordat we bestedingsvoorstellen gaan doen. Dat is voor ons de principieel juiste volgorde. Graag een heldere reactie van het college hierop!
Motie 2011-06 PvdA – Afwegingskader Eneco-gelden eerder naar de raad

De begroting die we vaststellen krijgt pas echt vorm als  duidelijk wordt wat de financiële gevolgen van corona zijn en met welk extra geld het Rijk voor jeugdzorg en wmo over de brug komt. Door de extra kosten die de gemeente door de coronacrisis maakt apart eenmalig in de boekhouding op te nemen, en ook de pot met Enecogelden apart te zetten, krijgen we een goed overzicht van wat er op welke onderdelen gebeurt, welke politieke keuzes er zijn en hoeveel geld er beschikbaar is. En vooral: hoeveel geld er tekort is, zodat we een grotere vuist kunnen maken richting het kabinet.

De PvdA heeft zeer veel waardering voor de actie Raden In Verzet. De druk op het kabinet moet omhoog. Als raad moeten wij blijven knokken voor perspectief voor onze inwoners. Werk, wonen, zorg en onderwijs zijn te belangrijk om alleen aan het Rijk of het college over te laten.

Gelijkheid, emancipatie en solidariteit. Dat zijn de herkenbare uitgangspunten van de PvdA. Het is voor de PvdA daarom onacceptabel als de kosten van de coronacrisis eenzijdig terecht komen bij de mensen die dat het minst kunnen dragen. Daarom weigert de PvdA mee te werken aan bezuinigingen op met name werk, wonen en zorg om maar een sluitende begroting te kunnen presenteren. Daarom dienden we vorig jaar ook een alternatief bezuinigingspakket in, met wezenlijk andere keuzes dan die van dit college.

Mensen met onzekere contracten en met een laag inkomen, mensen met een beperking en kinderen met achterstanden: zij worden extra hard geraakt door de crisis. Juist nu willen wij solidair zijn met onze meest kwetsbare inwoners. De PvdA vreest nog steeds dat én dit bezuinigingspakket én de voortdurende coronacrisis tezamen te veel zijn. Wij vragen het college daarom opnieuw om een heldere analyse te maken van de impact van bezuinigen én van de coronamaatregelen tezamen op kwetsbare groepen.
Motie 2011-07 PvdA – Analyse impact bezuinigingen én corona

Veel Zoetermeerders zijn de afgelopen tijd hun baan kwijt geraakt, anderen vrezen dat dat nog gaat gebeuren. Begeleiding naar nieuw werk, daar komt de gemeente om de hoek kijken. Want veel mensen redden het niet alleen.
We kennen de voorbeelden van bedrijven waar mensen al vanuit hun baan worden omgeschoold naar ander werk. Dit kunnen we in Zoetermeer ook doen. In sectoren als de horeca en toerisme gaan waarschijnlijk nog meer mensen hun baan verliezen. Maar in het onderwijs, de zorg, de bouw en de ICT is juist enorme behoefte aan mensen. Wij roepen het college ertoe op  in Zoetermeer met het bedrijfsleven en het het onderwijs hiermee volop aan de slag te gaan.

Hoe is het nu met de lokale steun aan bijvoorbeeld de horeca? Is de gemeente met verhuurders in gesprek om de huren voor noodlijdende ondernemers tijdelijk te bevriezen?
Want als ondernemers omvallen, kent Zoetermeer straks vele lege plekken in het straatbeeld. Geen goed vooruitzicht voor een stad die De Plek wil zijn. De PvdA ziet hier mogelijkheden voor ondersteuning vanuit het budget voor citymarketing en is benieuwd hoe andere partijen hier tegenaan kijken.

Je woning is de plek waar je je thuis voelt. Een fijn huis zou een recht moeten zijn, geen luxe voor wie het kan betalen. Tijd om in te grijpen en de markt aan banden te leggen. Daar doen wij landelijk de nodige voorstellen voor, lokaal willen we dat er flink gebouwd wordt naar behoefte. In allerlei segmenten, maar vooral aan betaalbare woningen is een groot gebrek.
De woningbouw komt niet voldoende op gang in de regio. De PvdA maakt zich grote zorgen over het aantal sociale woningen dat achterblijft. Voor 2020 stonden er geen sociale woningen in de planning, terwijl er wel 200-250 gesloopt of verkocht zijn. Dit moet anders! Dat sommige gemeenten in onze woningmarktregio achterblijven, mag geen argument zijn voor Zoetermeer om dan maar achterover te leunen.
Dat doet geen recht aan bijvoorbeeld de vele Zoetermeerse jongeren die graag in onze stad willen blijven wonen, maar jarenlang op de wachtlijst staan. Daarom hebben wij samen met GL en SP een agenderingsverzoek ingediend om binnenkort nader te spreken met wethouder Paalvast of diens woningbouwplannen voor onze stad wel toereikend zijn.

Als je ziek bent, dan wil je de zekerheid dat je de zorg krijgt die nodig is. Dat is nu extra belangrijk vanwege corona en de druk die dat voor onze zorgmedewerkers met zich mee brengt. Bij de Perspectiefnota in juni zeiden we al dat de eerstelijns-zorg in Zoetermeer heel goed gewerkt heeft.
Maar hoe staat het er nu voor, vragen wij ons af? Hoe staat het met voldoende zorgpersoneel, voldoende huisartsen? Hoe staat het met uitgestelde zorg? Kunnen onze mantelzorgers het nog aan? Hoe staat het met de activiteiten gericht op mensen met een beperking en chronisch zieken om verdere eenzaamheid en isolement te voorkomen?

Met betrekking tot het wijkgerichte werken, één van de speerpunten van deze coalitie, zijn wij positief over het streven, maar kritisch over de aanpak. Wij balen ervan dat een commissiebehandeling over een startnotitie niet resulteert in heldere vervolgstappen en een raadsbesluit waarbij we als raad  zaken kunnen meegeven. Dat vinden wij buitengewoon jammer. Daarom dienen we vandaag twee moties in die de wijkregisseurs in de pilotwijken een mandaat en een budget geven om mee te experimenteren.
Motie 2011-08 PvdA – Wijkbudget, de wijkregisseur aan zet
Motie 2011-09 PvdA – Loslaten in het nieuwe aanpakken

M.b.t. huiselijk geweld dienen wij ook dit jaar een motie in om de actie Orange the World met een kleine bijdrage uit het potje van de raad te ondersteunen.
Motie 2011-10 PvdA – Opnieuw steun voor ‘Orange the World’-campagne

Scholen hebben hard gewerkt om eerst onderwijs op afstand mogelijk te maken en daarna alles fysiek weer op te starten. Alle lof voor de leraren die er toch maar staan, ook al zijn ze bezorgd om hun eigen gezondheid en die van de leerlingen.
Er zijn echter gezinnen waar ouders hun kinderen niet kunnen helpen omdat ze de taal onvoldoende machtig zijn. M.b.t. dat laatste dienen wij een motie in om de kansen van migranten te verbeteren door het college te vragen om, in het kader van de nieuwe wet inburgering die medio volgend jaar ingaat, ook aan gezinsmigranten en oud-inburgeraars een taalaanbod te doen, zodat ook zij op taalniveau B1 kunnen komen en zo hun kansen op werk en onderwijs kunnen vergroten.
Motie 2011-11 PvdA – Taalaanbod inburgering breed aanbieden

Emancipatie en verheffing horen als van oudsher bij de PvdA. De toenemende kansenongelijkheid in het onderwijs doet ons pijn in het hart. Met name jongeren die al kwetsbaar zijn op de arbeidsmarkt, vallen nu tussen wal en schip. Daarom vragen wij het college: hebben we alle kinderen in kwetsbare thuissituaties nu in beeld, kunnen zij gebruik maken van alle voorzieningen die er voor hen zijn, zijn er kinderen die dreigen van de radar te verdwijnen en hoe zit het met thuiszitters?
Juist in crisistijd moeten we alles op alles zetten om de meest kwetsbare kinderen te bereiken. Wij horen graag van de wethouder hoe de situatie nu is en hoe er met het onderwijs wordt samengewerkt om verdere achterstanden te voorkomen.
Wethouder Groeneveld heeft in het debat over de kadernota Meedoen met Meerwaarde toegezegd dit najaar met een voorstel te komen voor gratis ontbijt op scholen. Wanneer kunnen wij dit voorstel tegemoet zien?

Voorzitter, corona heeft veel mensen aan het denken gezet over de toekomst van onze planeet en het milieu. Elders in Nederland zien wij gemeenten die grote stappen nemen op het gebied van duurzaamheid. Helaas blijft Zoetermeer achter. Daarom nam de PvdA ooit het initiatief voor het Zoetermeerse Duurzaamheidspact. Het college heeft het pact in het coalitieakkoord tot vertrekpunt verheven, maar helaas komen we maar niet vooruit.
De herijking van het actieplan Duurzaam & Groen duurde te lang, de moties rondom een Duurzaamheidsplatform en een betere ontzorging en informatievoorziening voor onze inwoners worden nauwelijks uitgevoerd en het duurzaamheidsfonds is er nog steeds niet. Dat stelt ons echt teleur. Kan de wethouder ons garanderen dat er in het vroege voorjaar een platform en een fonds is en dat de ontzorging van onze inwoners nu echt wordt opgepakt? Wat gaat hij het komend jaar nog doen om het beleid nog enigszins te redden?

Tot slot. De PvdA wil net als bij de Perspectiefnota aan iedereen die is getroffen door corona haar medeleven en steun uitspreken. Wij hebben enorme waardering en respect voor Zoetermeerders in cruciale beroepen, die zo goed voor onze inwoners zorgen. Opnieuw wordt nu een beroep op hun professionaliteit gedaan in deze tweede golf. Wij gaan ervan uit dat het college alles in het werk stelt om hen te ondersteunen bij hun belangrijke werk.

En zoals u van ons gewend bent, hebben wij een oprechte wens voor het college en onze ambtenaren. Voor de PvdA staat als een paal boven water dat een sterke en daadkrachtige lokale overheid een voorwaarde is om Zoetermeer door deze crisis heen te loodsen. De PvdA hoopt dat in 2021 ook het stadhuis weer terug kan naar normaal, dat u allen elkaar weer kunt ontmoeten en samen met ons als raad kunt werken aan het Zoetermeer van de toekomst. We wensen u daar heel veel succes, wijsheid en daadkracht bij!

Het begrotingsdebat gaat verder op maandag 9 november, vanaf 18.00 uur, met op de agenda de reactie van het college op de eerste termijn van de fracties en de tweede termijn van fracties en college. De vergadering is digitaal te volgen via: https://channel.royalcast.com/gemeentezoetermeer/#!/upcoming. De stukken voor deze vergadering staan in het raadsinformatiesysteem (iBbabs).